امروز قرار است درباره  استاندارد های محیط اتاق عمل و یکی از تجهیزات آن صحبت کنیم و در پست های بعدی بقیه تجهیزات اتاق عمل را مورد بررسی قرار میدهیم.

اتاق عمل قسمتي از بيمارستان يا مركز درماني است كه براي انجام جراحي در نظر گرفته ميشود. اتاق عمل به عنوان يكي از مراكز مهم توليد درآمد بيمارستان، قلب تپنده بيمارستان نام گرفته است به گونه‌اي كه ادامه كار اتاق عمل به طور منظم و مؤثر ميتواند باعث حفظ بقاي اقتصادي بيمارستان شود.

اتاق عمل در بیمارستان فضایی کاملاً استریل است و لازم است تجهیزات پزشکی و تمامی ابزارهای لازم جهت عمل ضد عفونی شده باشند. کوچک‌ترین آلودگی در این محیط منجر به بروز خطرات جبران ناپذیری برای کادر درمان و مخصوصاً بیماران میشود. لذا لزوم استریل و بهداشتی بودن فضای اتاق عمل امری اجتناب ناپذیر است.

تجهیزات موجود در اتاق عمل

حال به طور خلاصه درباره تجهیزات اتاق عمل توضیح میدهیم و در پست های آینده به طور کامل شرح میدهیم.

تخت جراحی در مرکز اتاق قرار میگیرد و باید قابلیت‌هایی همچون امکان تنظیم ارتفاع و یا متمایل شدن به جهتی خاص را دارا باشد و به راحتی با موقعیت‌های مختلف مورد نیاز برای جراحی هماهنگ باشد. نوری که چراغ‌های اتاق عمل (چراغ سیالتیک) ایجاد میکنند باید نور روشن و بدون سایه باشد.

ماشین بیهوشی در بالای قسمت سر تخت جراحی قرار می‌گیرد. این ماشین توسط لوله‌هایی با بیمار در ارتباط است و به فرایند تنفس بیمار در طول جراحی کمک می‌کند. مانیتورها در فرایند اندازه‌گیری علائم حیاتی بیمار در طول بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ابزارهای جراحی استریل مورد استفاده در طول عمل، بر روی یک میز استریل قرار میگیرند.

وجود دستگاه الکتروکوتر در اتاق عمل این امکان را فراهم میآورد که بافت بیمار توسط جریان الکتریکی برش داده شده و جهت به حداقل رساندن میزان خونریزی، امکان بند آمدن همزمان خون نیز مهیا باشد. دستگاه ساکشن نیز باید در اتاق موجود باشد تا ترشحات بیمار را از ناحیه عمل خارج سازد.

محیط اتاق عمل

افراد حاضر در اتاق جراحی باید لباس مخصوص اتاق عمل را بر تن داشته باشند تا از رساندن عامل عفونت به محل عمل، جلوگیری نمایند. این لباس شامل اجزای زیر میباشد:

• لباس مخصوص اتاق عمل که گان نام دارد.
• کلاه مخصوص برای سر که موها را به طور کامل بپوشاند.
• ماسک جراحی که جلوی انتشار بخار دهانی را بگیرد.
• وجود دستکش استریل برای افرادی که با بیمار تماس مستقیم دارند.

محدوده‌های اتاق عمل

• منطقه غیراستریل یا آلوده: به وسیله خط قرمز از منطقه استریل مجزا میشود.
• منطقه تمیز
• منطقه استریل: فقط پرسنل اتاق عمل و کلیه کسانی که لباس مخصوص اتاق عمل بر تن دارند و در حالی که ماسک بر دهان دارند، میتوانند در این مکان حضور داشته باشند.

در ادامه به شرح تجهیزات مهم و رایج اتاق عمل پرداخته خواهد شد.

تخت اتاق عمل در هنگام جراحی، فضا و سطحی مناسب برای انجام فرآیند جراحی و تثبیت وضعیت بدن بیمار فراهم میآورد. تخت‌های جدید اتاق عمل طوری طراحی شده‌اند که بیمار در حین جراحی بتواند در موقعیت‌های مورد نیاز جراح قرار گیرد. از جمله میتوان ارتفاع آن‌ها را تنظیم و یا در جهت مطلوب و مورد نظر خم نمود. این تخت‌ها همچنین دارای چرخ و ترمز هستند که قابلیت جابجایی را برای آن‌ها فراهم میآورد.

انواع تخت اتاق عمل

تخت‌های اتاق عمل در دو نوع مکانیکی و الکتریکی موجود میباشند. در تخت مکانیکی ساز و کار کنترل تخت مکانیکی بوده و تنظیم وضعیت بیمار به وسیله اهرم‌های دستی امکان‌پذیر است. در نوع الکتریکی، الکتروموتورها وظیفه تنظیم تخت را بر عهده دارند. برخی نمونه‌ها این امکان را با استفاده از کنترل از راه دور فراهم میآورند.

بخش های مختلف اتاق عمل و اتصالات آن

تخت‌های اتاق عمل زمانی که به حالت صاف قرار دارند، از سه قسمت اصلی سر، تنه و پا تشکیل شده‌اند. بر روی هر کدام از این سه قسمت تشک‌هایی قرار گرفته‌اند که دارای قابلیت جداسازی هستند. در بخش کناری تخت شیارهایی وجود دارد که اتصالات مورد نیاز از جمله جادستی و جاپایی را میتوان به آن‌ها متصل نمود. تخت‌های جدید به گونه‌ای طراحی شده‌اند که رادیواپتیک بوده و امکان تصویربرداری از بیمار را در طول عمل جراحی فراهم میآورند.

جنس روکش و تشک در تخت جراحی

تشک‌های تخت جراحی باید دارای ویژگی‌های خاصی باشند. این تشک‌ها باید بادوام، اشتعال‌ناپذیر، مقاوم در برابر رشد میکروارگانیسم‌ها، دارای قابلیت پرتودهی با اشعه X، مقاوم در برابر وسایل گرم و سرد کننده، پوشیده شده با روکش غیرآلرژیک، آنتی‌استاتیک و راحت باشد. مواد داخل تشک باید در مقابل رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها مقاوم باشند. روکش‌های تشک باید از جنس محکمی ساخته شوند اما باید انعطاف‌پذیر باشند تا به راحتی شستشو شوند و در مقابل محلول‌های شوینده‌ی مختلف مقاوم باشند. روکش‌ها باید در برابر گرما مقاوم باشند و ایجاد اصطکاک نکنند، همچنین باید ضدآب باشند تا از نفوذ محلول‌های مختلف به داخل تشک جلوگیری کنند.

کاهندگی فشار از جمله مسائل اولیه‌ای میباشد که باید در ساخت تشک‌های تخت عمل در نظر گرفته شود. در طول عمل نه تنها نمیتوان بیمار را جابجا کرد بلکه مدت زمان قرارگیری بیمار بر روی تخت عمل را نیز نمیتوان کاهش داد. بنابراین استفاده از تشک‌هایی که فشار وارده به بیمار را کاهش میدهند، روشی منطقی برای جلوگیری از ایجاد زخم بستر در طول عمل جراحی میباشد. از مواد مختلفی جهت کم کردن این فشار در ساخت تشک‌های تخت جراحی استفاده میشود. این مواد عبارتند از: فوم استاندارد، روکش فومی، فرآورده‌های ژلی، سطح محافظ هوایی.