آیا اسم پمپ سرنگ را تا کنون شنیده داید؟
پمپ های تزریق به مجموعه پمپ سرنگ و پمپ سرم گفته میشود. امروز درباره پمپ سرنگ صحبت میکنیم و در پست بعدی پمپ سرم را مورد بررسی قرار میدهیم.
پمپ سرنگ پمپی است که برای تزریق مایعات به بدن (همانند داروها، غذای مایع، گلوكز، محلول نمك و …) به صورت هوشمند با حجم مشخص و در زمان مشخص استفاده میگردد. بر روی پمپ سرنگ امکان نصب سرنگ‌های مختلف با اندازه‌های متفاوت (10، 20، 30، 40 و 50 سی سی) وجود دارد. سرعت تزریق مایعات به بدن را می‌توان با سرعت حرکت پیستون تنظیم نمود. یک سنسور فشار که فشار انتهای سرنگ را اندازه می‌گیرد، اتصال صحیح سرنگ را نشان خواهد داد.
سیستم‌های تزریق با این هدف بکار گرفته میشوند که تزریق را با سرعت معین و میزان مشخصی از ماده تزریقی بر حسب تعریف کاربر انجام دهند. این دستگاه حجم معینی از یک ماده را در بازه زمانی مشخص و با فشار کنترل شده برای اهداف تشخیص، پیش درمان و یا درمان تزریق میکند. ثابت نگه داشتن پارامترهای خون همچون PH خون، فشار، ویسکوزیته و قند خون از اهمیت برخوردار است. برخی داروها دارای تأثیر ناگهانی بر پارامترهای خون هستند که تغییر آن‌ها بر کل سیستم بدن تأثیر میگذارد. به عنوان نمونه می‌توان داروهای فشار و آنتی‌بیوتیک‌ها را نام برد که بر سرعت انعقاد خون تأثیر میگذارند. چنین داروهایی به دقت و کنترل بالا بر روند تزریق نیاز دارند.
اصول عملکرد
سرنگ پلاستيكي حاوي مايع تزریقی در قسمت نگهدارنده قرار داده ميشود، يك تيوب به همراه ست نگهدارنده توسط يك سوزن يا كانولا (Cannula) به رگ بيمار متصل ميگردد. پس از تعیین نرخ جریان مایع، سرنگ توسط پمپ تحت فشار قرار گرفته و مایع جریان پیدا میکند. سرعت تزريق وابسته به قطر سرنگ و نرخ جريان تنظيم شده پمپ است. در طول زمان کارکرد پمپ، ميزان نرخ جريان، حجم و فشار مايع به طور مرتب اندازه‌گيري شده و با رخ دادن هرگونه خطایی، آلارم دستگاه اپراتور را آگاه خواهد نمود.
نمایی از اجزای داخلی دستگاه پمپ سرنگ
پارامتر های پمپ سرنگ
1) (Volume) حجم (Liter و CC)
- VI (Volume Infused) حجم تزریق شده: پارامتری است که نشان میدهد تا آن لحظه از زمان، چه حجمی از دارو تزریق شده است.
- VTBI (Volume To be Infused) حجم تزریقی: حجمی از داروی درون سرنگ که برای تزریق به بیمار در نظر گرفته شده است. این پارامتر جنبه اطلاعاتی و کنترلی دارد. میزان تزریق هیچ‌گاه بیش از VTBI تنظیمی نخواهد بود.
2) زمان ( s و m و h):
مدت زمان تزریق دارو
3) (Rate) نرخ: (… ,ml⁄h , lit⁄h, cc⁄min ):
سرعت تزریق دارو یا حجم ماده تزریقی در واحد زمان
برخی پارامترها را کاربر وارد میکند و بقیه پارامترها توسط دستگاه محاسبه میشوند.
4) (Dose) دوز:
مقدار ماده مؤثر در واحد حجم تزریقی (…,mg⁄cc,μg⁄cc,gr⁄lit)
این پارامتر در کاربردهای مربوط به داروهای شیمی درمانی و بیهوشی اهمیت پیدا میکند. با توجه به دوز، پارامترهای حجم، زمان و نرخ قابل تغییر هستند.
5) فشار تزریق:
برآیند فشارها در مسیر تزریق که شامل فشار سوزن انتقال دارو به رگ، و فشار خون بیمار میشود. این پارامتر توسط دستگاه نمایش داده میشود و به طول مسیر، نوع و ویسکوزیته دارو، فشار خون بیمار و وضعیت عروقی بیمار بستگی دارد.
6) Occlusion (انسداد):
میزان فشاری است که بسته به فشار خون بیمار و شرایط او، نوع دارو، نوع ست مورد استفاده توسط کاربر تعریف میشود. دستگاه تزریق را تا رسیدن به این فشار ادامه میدهد و به محض رسیدن فشار درون مسیر به این حد آن را متوقف میسازد. از جمله عواملی که باعث به وجود آمدن چنین وضعیتی میشوند، می‌توان به ایجاد گرفتگی در آنژیوکت، گرفتگی مسیر و وضعیت قرارگیری نامناسب بیمار اشاره کرد.
7) تزریق سریع با دکمه Bolus:
تزریق دارو با حجم زیاد و در مدت زمان اندک، Bolus نامیده میشود. این حالت در زمان‌هایی استفاده میشود که نیاز به تزریق ناگهانی دارو به بیمار وجود دارد. به عنوان مثال در اتاق عمل زمانی که بیمار در حین عمل هشیاری خود را به دست میآورد، برای بیهوشی سریع و دوباره ازBolus استفاده میشود.
خاصیت Anti Bolus (پیشگیری از Bolus ناخواسته): زمانی که فشار تزریق به فشار انسداد رسد، تزریق متوقف میشود و دستگاه از فشار درون مسیر به قدری میکاهد که به مقدار فشار عادی از پیش تعریف شده برسد.
8) KVO (Keep Vain Open):
یکی از مسائلی که باعث میشود فشار تزریق به فشار انسداد برسد گرفتگی و بسته شدن آنژیوکت داخل رگ است که علت آن میتواند انعقاد و یا لخته شدن خون باشد، که عامل آن پلاکت‌ها هستند که در تماس با هوا یا اغتشاش در مسیر انتقال خون باعث میشود انعقاد رخ دهد. حال اگر تزریق ما تمام شود و جریان تزریقی دارو نداشته باشیم در محل آنژیوکت و رگ امکان ایجاد لخته را داریم. برای جلوگیری از این اتفاق قابلیت KVO را به دستگاه‌ها اضافه کرده‌اند. زمانی که تزریق دستگاه به اتمام رسید، آلارم stop نمایش داده میشود. در این حالت تزریق داره پایان مییابد ولی به دلیل وجود قابلیتی به نام KVO حجمی از دارو سرعت بسیار کم در حد 1cc⁄h به بیمار تزریق میشود. این نرخ از لحاظ دارویی اثری بر بیمار ندارد اما جریان مایع را در آنژیوکت برقرار نگاه میدارد و نمی‌گذارد مسیر آنژیوکت بسته شود.
9) (Total intravenous anaesthesia) TIVA (بیهوشی درون وریدی کامل):
بیهوشی در اتاق عمل با تزریق ماده بیهوشی انجام میشود و سپس با بکارگیری گازهای بیهوشی توسط دستگاه بیهوشی، این حالت در بیمار حفظ میشود. با این حال گازهای بیهوشی اثرات منفی بر سیستم تنفس خواهند داشت. به منظور اعمال داروی بیهوشی تزریقی از دستگاه پمپ تزریق استفاده میشود. دستگاه بر مبنای نوع دارو و وزن بیمار، دوز دارو را محاسبه نموده مشخص میسازد برای هر یک از حالت‌های بیهوشی سریع و یا حفظ حالت بیهوشی پیوسته چه حجمی از دارو باید تزریق شود. در چنین کاربردهایی نیاز است تزریق با دقت بسیار بالا در حد انجام پذیرد.
