دستگاه مانیتورینگ برای نمایش علائم حیاتی بیمار به طور مستمر به کار میرود. بیماران بستری در بخش‌های CCU و ICU و بیمارانی که تحت اعمال جراحی قرار میگیرند، از جمله مواردی هستند که به استفاده از این دستگاه نیازمندند. این دستگاه به همراه ملحقاتی که دارد، می‌تواند موارد زیر را نمایش دهد:

• فعالیت الکتریکی قلب (ECG)
• دمای بدن (Temp)
• درصد اشباع اکسیژن در خون (SPO2)
• تعداد ضربان قلب (HR)
• فشار خون غیر تهاجمی (NIBP)
• فشار درون شریانی (IBP)
• و سایر پارامترهایی که در دستگاه تحت عنوان ماژول افزودی میشود.

 نمایی از دستگاه مانیتوریگ علائم حیاتی بیمار

 

به طور کلی میتوان سیستم مانیتورینگ را به صورت مجموعه‌ای از سیستم‌هایی که برای کنترل علائم حیاتی بیمار در یک جا جمع شده‌اند، معرفی کرد و لذا سیستم جدیدی برای شناسایی به حساب نمیآید.

انواع سیستم های مانیتورینگ (از نظر نحوه اتصال)

الف) سیستم مانیتورینگ کنار تختی (Bed Side)

ب) سیستم مانیتورینگ مرکزی (Central)

ج) سیستم تله مانیتورینگ (Tele Monitoring)

سیستم مانیتورینگ کنار تختی (Bed Side)

معمولاً در کنار تخت بیمار قرار میگیرد و وظیفه آن ثبت و نمایش پارامترهای حیاتی بدن بیمار و کنترل آن‌ها به طور پیوسته میباشد. این مانیتورها ممکن است به صورت سیّار استفاده شوند که در این حالت بر روی پایه‌ای قابل حمل نصب خواهند شد و یا ممکن است به صورت ثابت روی دیوار در کنار تخت بیمار نصب شوند. در شکل زیر هر دو مدل آن نمایش داده شده است.

 

مانیتورینگ کنار تختی دیواری (سمت راست) و مانیتورینگ کنار تختی قابل حمل (سمت چپ)

 

اجزای دستگاه

یک سیستم مانیتورینگ کنار تختی از اجزای زیر تشکیل شده است:

1. صفحه نمایشگر
2. کلیدهای کنترلی
3. ماژول‌های مختلف
4. سنسورها و پروب‌ها
5. باطری
6. بُرد تغذیه

1- صفحه نمایشگر

بر روی صفحه نمایشگر دستگاه شکل موج‌ها، حالت‌ها و مقادیر انتخاب شده، پیغام‌های خطا، مقادیر تنظیم محدوده‌های آلارم دستگاه و همچنین تاریخ و ساعت قابل رؤیت میباشد.

 

 صفحه نمایشگر  یک مانیتورینگ

صفحه نمایشگر دستگاه مانیتورینگ را عمدتاً میتوان به نواحی زیر تقسیم‌بندی کرد:

ناحیه عددی:

در قسمت راست صفحه، پنجره‌هایی وجود دارند که پارامترهای عددی TEMP, NIBP, HR, SPO2 و… در آن‌ها نمایش داده میشوند. برخی پارامترهای قابل تنظیم برای ماژول‌ها نیز در پنجره‌های مربوط به آن نمایش داده میشوند. در ضمن در بالای صفحه ساعت، شماره تخت و همچنین در صورت کار کردن دستگاه با باطری، مقدار شارژ باقی‌مانده از باطری به صورت گرافیکی قابل مشاهده است.

ناحیه گرافیکی:

در قسمت سمت چپ صفحه، از بالا تا پائین نواحی گرافیکی مختلف جهت نمایش سیگنال‌ها در نظر گرفته شده است. ناحیه اول معمولاً اختصاص به نمایش سیگنال ECG دارد که ممکن است به صورت نمایش سه لید اصلی، یا هر یک از 12 لید انتخابی باشد. نواحی بعدی بسته به مدل دستگاه، ممکن است مربوط به نمایش سیگنال‌های تنفسی، PPG ،IBP و یا دیگر سیگنال‌های بیولوژیکی بدن باشد.

ناحیه نمایش پیغام‌های خطا:

در ناحیه گرافیکی در قسمت پائین نمایش هر سیگنال قسمتی جهت نمایش پیغام‌ها در نظر گرفته شده است. در این قسمت‌ها پیغام‌های خطای مربوط به ماژول‌های مختلف قابل مشاهده است.

2- کلیدهای کنترلی

به وسیله این مجموعه باید بتوان با سرعت و سهولت مناسبی تنظیمات گوناگون دستگاه را انجام داد. کلیدهای تنظیم دستگاه ممکن است به صورت فشاری یا ولومی باشند. در مدل‌های جدیدتر از صفحه نمایشگرهای لمسی به منظور تنظیم پارامترهای مختلف دستگاه استفاده شده است.

 

کلیدهای کنترلی یک دستگاه مانیتورینگ

3- ماژول‌های مختلف

با توجه به نوع و کاربرد دستگاه از ماژول‌های مختلفی در سیستم‌های مانیتورینگ استفاده میشود. در زیر ماژول‌هایی که در اکثر دستگاه‌های مانیتورینگ استفاده میشوند را بررسی میکنیم:

ماژول ECG: عملکرد آن همانند یک دستگاه ECG می‌باشد، با این تفاوت که معمولاً تعداد لیدهایی که در اینجا استفاده میشود از لیدهای دستگاه ECG کمتر است. معمولاً در سیستم‌های مانیتورینگ فقط 3 لید از 12 لید قلبی را نمایش میدهند.

ماژول کنترل دما: وظیفه آن نمایش دمای بدن بیمار به طور پیوسته میباشد.

ماژول SPO2: قابلیت‌های آن دقیقاً مشابه دستگاه پالس اکسی‌متر است و برای نمایش سیگنال PPG و درصد اشباع اکسیژن خون استفاده میشود.

ماژول کنترل فشار: از یک فشارسنج اتوماتیک برای سنجش منظم فشار خون بیمار استفاده میکند. در این بخش از طریق کاف فشارسنج که به دست بیمار بسته شده است، با فاصله زمانی‌های مختلف، فشار خون بیمار اندازه‌گیری و در ناحیه عددی صفحه نمایش دستگاه، نشان داده میشود.

4- سنسورها و پروب‌ها

با توجه به اینکه سیستم از چه ماژول‌هایی بهره میبرد، سنسورهای مختلفی برای انتقال اطلاعات حیاتی به دستگاه مورد استفاده قرار میگیرند. چند مورد از این سنسورها و پروب‌ها که کاربرد بیشتری دارد، در زیر معرفی میشوند:

• سنسور دما: اغلب از مقاومت‌های متغیر با دما (ترمیستور) استفاده میشود.
• کاف فشارسنج اتوماتیک
• پروب‌های ثبت ECG
• پروب پالس اکسی‌متر

5- باطری

عموماً دو نوع باطری در یک سیستم مانیتورینگ پیدا میشود:

• باطری پشتیبان (BACK UP): این باطری جهت حفظ تنظیمات اصلی دستگاه به کار میرود و عموماً شامل یک باطری 3 ولت کوچک میباشد.
• باطری اصلی دستگاه: تغذیه اصلی دستگاه از طریق آن تأمین میشود و قابل شارژ است. باطری اصلی دستگاه معمولاً به صورت یکی از دو نوع زیر است:– باطری نیکل کادنیوم NI-CD– باطری سرب و اسیدی SLA

6- بُرد تغذیه

این برد وظیفه تبدیل ولتاژ برق شهری را به ولتاژ مورد نیاز دستگاه برای شارژ باطری اصلی یا تغذیه دستگاه بر عهده دارد و بسته به نوع دستگاه از قسمت‌های مختلفی تشکیل میشود که عمده‌ترین آن‌ها به شرح زیر میباشد:

. سلکتور 220/110 ولت (فقط در بعضی از مدل‌ها)

• فیوز محافظ (فقط در بعضی از مدل‌ها)
• مدارات ایزولاسیون
• ترانس کاهنده یا اتوترانس کاهنده
• مدارات یکسو کننده
• مدارات تثبیت کننده
• فن (فقط در بعضی از مدل‌ها)
• ورودی برق DC (فقط در بعضی از مدل‌ها)

 

آلارم های دستگاه

هنگامی که شرایط ویژه اتفاق میافتد و لازم است به کاربر اطلاع داده شود، دستگاه با استفاده از علامت‌های صوتی و تصویری ظهور شرایط آلارم را اعلام میکند. در هنگام وقوع آلارم، ادامه مانیتورینگ بیمار از طریق دستگاه امکان‌پذیر بوده و آلارم‌ها تنها برای اطلاع کاربر از وضعیت بیمار یا شرایط مانیتورینگ میباشد. آلارم صوتی موقع خروج از محدوده‌های تعیین شده برای هر پارامتر عددی و همچنین بروز خطاها فعال میشود. آلارم‌های تصویری هم‌زمان با آلارم‌های صوتی فعال میشوند و برای پارامتری که از محدوده خارج شده است، مقدار عددی آن به صورت چشمک‌زن مشخص میگردد. چشمک زدن در زمان آلارم، ثانیه‌ای یکبار اتفاق میافتد و برای مشخص شدن نوع خطا نیز پیغامی بر روی صفحه نمایش ظاهر میشود.

سیستم مانیتورینگ مرکزی (Central)

این سیستم‌ها برای کنترل علائم حیاتی بیمارانی که بر روی تخت‌های مختلف یک بخش قرار دارند، از داخل جایگاه پرستاری به کار می‌روند. حداقل اجزاء تشکیل دهنده یک سیستم مرکزی به شرح زیر میباشد:

1. مجموعه مانیتور جهت نمایش علائم حیاتی بیماران
2. سرور سیستم مرکزی
3. کانال‌های ارتباطی مناسب

 سیستم مانیتورینگ مرکزی در بخش مراقبت‌های ویژه

 

1- مجموعه مانیتور جهت نمایش علائم حیاتی بیماران

جهت نمایش سیگنال‌ها و پارامترهای حیاتی بیماران در جایگاه پرستاری و نظارت مستقیم آن توسط پرستاران، معمولاً نیاز به یک یا چند مانیتور میباشد. معمولاً صفحه مانیتور مرکزی دارای ابعاد بزرگ‌تری نسبت به مانیتورهای کنار تختی میباشد. صفحه مانیتور سیستم مرکزی معمولاً به بخش‌های مساوی تقسیم میشود که در هر بخش اطلاعات هر بیمار نمایش داده میشود. تعداد مانیتورها در این بخش ممکن است به چهار تا نیز برسد.

 

2- سرور سیستم مرکزی

برای ارتباط مانیتورهای کنار تختی به مانیتور سیستم مرکزی نیاز به یک سرور سیستم مرکزی است که این ارتباط را کنترل و نظارت کند. برای این منظور عموماً از یک سیستم کامپیوتری به عنوان سرور دستگاه مرکزی استفاده میشود.

 

 سرور سیستم مرکزی و نحوه اتصال مانیتورینگ‌ها به این سرور

 

سرور سیستم مرکزی باید بتواند امکانات زیر را مهیا کند:

• زیرساخت ارتباطی لازم جهت ارتباط سیستم‌های مانیتور علائم حیاتی تخت‌های مختلف به کامپیوتر سرور، که میتواند به صورت بی‌سیم، تحت شبکه و یا دیگر پروتکل‌های ارتباطی موجود باشد.
• امکان ذخیره‌سازی علائم حیاتی، حداقل تا 24 ساعت برای هر مریض
• امکان رکوردگیری از اطلاعات ذخیره شده در بازه‌های زمانی مورد نیاز
• امکان ایجاد آلارم‌های دیداری و شنیداری
• امکان آرشیو جهت بیماران به صورت محدود

3- کانال‌های ارتباطی مناسب

کانال‌های ارتباطی بسته به نوع سرور مورد استفاده متفاوت میباشد و میتواند به صورت امواج رادیویی، کابل‌های مخابراتی و فیبرهای نوری و… باشد. آنچه مهم است اینکه بایستی کانال ارتباطی انتخاب شده با توجه به مشخصات محیطی بخش، انتخاب شود و نیز بتواند ارتباط سالم و امن بدون نویز سیستم‌های مانیتور علائم حیاتی را با سرور مرکزی مهیا سازد.

سیستم تله مانیتورینگ

سیستم تله مانیتورینگ، پارامترهای حیاتی دریافت شده از بیماران را به صورت بی‌سیم و از راه دور به یک ایستگاه نمایش مرکزی و یا یک مانیتور کنار تختی انتقال میدهد. کلمه تله متری انتقال داده‌ها به یک مکان دور از طریق امواج رادیویی گفته میشود. یک سیستم تله مانیتورینگ شامل الکترودهای ثبت، فرستنده، سیستم آنتن، گیرنده و صفحه نمایش و ثبات میباشد.

 

 نمایی از یک سیستم تله مانیتورینگ