ماشین بیهوشی وسیله‌ای است، جهت ترکیب مقادیر مشخصی از گازها و داروهای بیهوشی که بواسطه عمل تنفس بیمار و به داخل فرستاده شدن این مواد به داخل بدن او، منجر به کاهش هوشیاری و نهایتا بیهوشی وی میشود. بدین ترتیب بیمار برای مدت مشخصی در طول عمل جراحی بیهوش بوده تا مجددا پس از انجام عمل جراحی و از بین رفتن اثر داروها، هوشیاری خود را به دست آورد.
هوا، اکسیژن و اکسید نیتروس سیلندرها تهیه میشوند. فشار گازهای موجود توسط رگولاتورهای گازی موجود کاهش پیدا میکند و هرگونه خطای احتمالی در فشار گازها توسط آلارم هشدار داده میشود، همچنین فلوی گازها توسط فلومترها کنترل خواهد شد. گازهای موجود با نسبت های معین ترکیب شده و از بخش بخار ساز Vaporiser ماشین بیهوشی عبور داده میشوند. بخشی از دستگاه تحت عنوان Anti-hypoxic این اطمینان را ایجاد میکند که گاز تحویل داده شده به بخار ساز توسط فلومترها حداقل میزان %۲۵ از گاز اکسیژن مورد نیاز O2 را دارا باشد. پس از عبور گاز از دریچه های مخصوص دستگاه، به آتلت مشترک گازها CGO فرستاده می شود، تا برای انجام عملیات بیهوشی بیمار آماده باشد.
یک دریچه اکسیژن O2 نیز به منبع %۱۰۰خالص اکسیژن متصل است، تا در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار گیرد. این گاز ابتدا به مدار دستگاه ونتیلاتور و سپس به بدن بیمار وارد میشود. هوای بازدم محتوی گاز CO2 توسط فیلتر مخصوص soda-lime تصفیه شده و مجددا به مسیر تنفسی بیمار فرستاده میشود و در بعضی مواقع نیز بدون انجام هیچ گونه عملیاتی به خارج از اتاق هدایت میشود.
در یک ماشین بیهوشی دو گازه عمومی اکسیژن و نیتروس اکساید هر یک دو منبع دارند شامل یک خط لوله و یک کپسول سیستم لوله کشی بیمارستان گازها را به اندازه تقریبی ۵۰ پوند در اینچ مربع PSIG به ماشین بیهوشی میرساند . اگر خط لوله دچار نقص شود ، منبع کپسول به عنوان ذخیره استفاده میشود . منبع کپسول اکسیژن از ۲۲۰۰ تا حدود PSIG 45 تنظیم میگردد و منبع کپسول نیتروس از ۷۴۵ تا حدود PSIG 45 تنظیم میشود.
اجزاء تشکیل دهنده دستگاه
قسمتی که کپسول اکسیژن یا لوله گاز اکسیژن به آن متصل است که Yokes نامیده میشود.
دکمه Flush اکسیژن که اکسیژن را با جریان ۳۰ تا ۷۵ لیتر در دقیقه تامین میکند.
کاهنده فشار: در این قسمت فشار گاز ورودی کم می شود و گاز با یک فشار ثابت وارد دستگاه میشود.
ولو (Valve) کنترل که با استفاده از تعدادی فلومتر، حجم تمام گازهایی که با هم ترکیب می شوند را کنترل میکند.
ماسک بیهوشی که روی صورت بیمار قرار می گیرد و گازها را به سیستم تنفسی وی انتقال میدهد.
تبخیر کننده یا Vaporizer که مایعات بیهوشی را به بخار تبدیل میکند.
دریچه Pop-off که بیمار و اجزای دستگاه را در برابر ورود اکسیژن با فشار بالا محافظت میکند.
قسمت اتصال به بخش سانترال یا مرکزی بیمارستان که به منبع اکسیژن و نیتروس اکسید اصلی بیمارستان وصل است.
سیستم مانیتورینگ بیمار برای پایش مداوم ضربان قلب، نوار قلب، فشار خون و درصد اکسیژن اشباع خون.
ونتیلاتور دستگاه که عمل تنفس را در حین بیهوشی برای بیمار انجام میدهد.
عملکرد ماشین بیهوشی:
عملکرد ماشین بیهوشی به این شکل است که از انتهای یک لوله شیشه ای که به حالت عمودی در کنار دستگاه قرار دارد جریان گاز وارد میشود و یک توپ شناور را به بالا هدایت میکند. بر روی شیشه اعداد نشان دهنده جریان گاز بر حسب cc/min یا L/min نوشته شده اند. داروهای بیهوشی در دما و فشار اتاق عمل به صورت مایع هستند که پس از تبخیر به گازهای استنشاقی تبدیل میشوند. عمل تبخیر به کمک یک تبخیر کننده انجام میگیرد. این داروها به نسبت معین ترکیب شده و از این قسمت تبخیر کننده عبور داده میشوند و پس از تبدیل به بخار، به خروجی دستگاه میرسند تا بیمار آن را استنشاق کند. میزان ترکیب داروهای بیهوشی بسته به وضعیت بیمار، نوع عمل جراحی و وزن بیمار تنظیم میشوند.
پس از استنشاق گازها از طریق ماسک مخصوص دستگاه و بیهوش شدن بیمار، تنفس بیمار کند شده و عضلات تنفسی کم تحرک میشوند. بنابراین برای آن که بیمار بتواند به طور مداوم گازهای مورد نیاز را استنشاق کند، باید تنفس به صورت مصنوعی ادامه پیدا کند. این سیستم یک ونتیلاتور اتوماتیک است. این قسمت، اکسیژن را به بیمار می رساند و سپس اکسیژن بازگشتی را پس از جدا کردن دی اکسید کربن آن مجددا در سیستم بیهوشی مورد استفاده قرار میدهد.
ماشین بیهوشی مجهز به سیستم مانیتورینگ نیز هست که در حین عمل جراحی و بیهوشی بیمار، فاکتورهای مختلف مانند درجه حرارت، غلظت اکسیژن در دم و بازدم، دی اکسید کربن و سایز گازها را نشان میدهد. هم چنین با قرار دادن الکترودهایی بر روی پوست بیمار، نوار قلب و نرخ ضربان قلب بیمار نیز به طور مداوم اندازه گیری میشود. لازم به ذکر است که در کنار ماشین بیهوشی یک آمبوبگ نیز وجود دارد که در مواقع اورژانسی به صورت دستی مورد استفاده قرار میگیرد.
نکات مهم هنگام کار با دستگاه:
ماشین بیهوشی باید از لحاظ ایمنی کاملا چک شده باشد. به این منظور، عملکردهای خاصی برای دستگاه تعریف شده است که در ادامه به آن ها اشاره میکنیم:
- اخطار برای افت فشار اکسیژن که توسط یک حسگر الکترونیکی تشخیص داده میشود.
- قطع جریان گازهای دیگر با توجه به فشار اکسیژن در صورت لزوم.
- در صورتی که میزان اکسیژن در مخلوط گازهای استنشاقی کمتر از ۲۱ تا ۲۵ درصد شود آلارم دستگاه به صدا در میآید. البته در بعضی دستگاه ها این عملکرد به صورت اتوماتیک است و در صورت نیاز به میزان اکسیژن اضافه میشود.
- اخطار در صورت بالا یا پایین بودن فشار راه هوایی نسبت به میزان استاندارد.
- دریچه ایمنی بین دو منبع اکسیژن و نیتروس اکسید.
