دستگاه ونتیلاتور چیست؟ نام دیگر دستگاه ونتیلاتور تنفسی، دستگاه تنفس مصنوعی است. این دستگاه تنفسی وظیفه شبیه سازی کردن انجام دم و بازدم تنفس را به صورت انجام عملی مکانیکی- الکترونیکی بر عهده دارد.  این دستگاه برای بهبود یا حل کردن مشکلات تنفسی بیماران مبتلا به سایر بیماری های تنفسی در بخش مراقبت های ویژه یا منزل استفاده میشود. وظیفه اصلی این دستگاه به بهبود و کمک دم و بازدم بیماران کمک ویژه ای میکند. با توجه به تحقیقات و بررسی های انجام شده از زمان دیرین تاکنون که روی آناتومی و نوع مکانیزم بدن انجام شده، یکی از دلایل اصلی مرگ انسداد مسیر تنفس انسان است. در واقع با مسدود شدن مسیر تنفس و قطع شدن جریان هوا فرد پس از چند ثانیه جان خود را از دست میدهد. همچنین در عکس این اتفاق میتوان گفت از طریق استمرار پر و خالی شدن ریه ها از هوا، فرد می تواند به زندگی خود ادامه دهد. به طور کلی ونتیلاتورها به چندین دسته مختلف و بر اساس ویژگی های مختلفی ، کاربردهای متنوعی نیز دارند. علاوه بر این، با توجه به علائم حیاتی فرد، میزان انسداد ریه، وضعیت جسمانی فرد، میزان حاد بودن بیماری و … میزان نیاز فرد بیمار برای خرید این دستگاه و استفاده از آن متفاوت است. به همین جهت ونتیلاتور تنفسی را می توان به دو دسته کلی  ونتیلاتورهای فشار منفی و فشار مثبت تقسیم کرد.  انواع دستگاه ونتیلاتور 

• ونتیلاتور فشار منفی:

برای وادار کردن شش ها جهت پر و خالی شدن هوا در داخل بدن انسان و به کار اندازی هوا در کل اندام های بدن، دو روش وجود دارد. در روش اول یا مجبور به پمپاژ کردن هوا به داخل شش ها و سپس خالی کردن آن ها هستید. در روش دوم باید از بیرون شش ها را وادار به مکش هوا به داخل بدن و ایجاد تنفس صحیح کنیم. سوال مهم این است که در روش دوم این عمل چگونه انجام میشود؟ طراحی و عملکرد ونتیلاتورهای تنفسی فشار منفی به گونه ای است که محفظه طراحی شده همه فضای قفسه سینه را پوشش میدهد و سر و گردن بیرون از آن قرار میگیرد. به همین دلیل اجازه ورود و خروج هوا به این قسمت داده نمیشود. با این تفاسیر زمانی که هوای درون این محفظه خالی می شود، به دلیل ایجاد فشار منفی روی قفسه سینه، شش ها به سمت دیواره قفسه سینه کشیده میشود. سپس شش ها از هوا پر میشوند. پس از آن با از بین رفتن فشار درون محفظه، هوای درون آن نیز خالی میشود. در اثر استمرار و تکرار این عمل، تنفس انسان شبیه سازی میشود. این نوع ونتیلاتور در مقایسه با نوع دیگر مزایای ویژه ای نیز دارد. از بهترین مزیت این محصول می توان به عدم نیاز به راه هوایی مصنوعی، قابلیت اصلاح و تنظیم به اکسیژناسیون، و عدم نیاز به شل کننده های عضلانی اشاره کرد.  

• ونتیلاتور فشار مثبت:در ونیتلاتورهای فشار مثبت هوای پر فشار ابتدا وارد ریه ها شده، و سپس با ایجاد فشار آلوئولی مثبتباعث اتساع قفسه سینه و تنفس سریع و آسان میشود.

به طور کلی ونتیلاتور بر اساس عملکرد و استفاده های مختلفی که دارند، به چندین دسته مختلف زیر تقسیم میشوند:

• ونتیلاتور پرتابل: این نوع دستگاه نوعی از دستگاه ونتیلاتور است و برای افرادی که بر اثر حوادث رانندگی یا بر اثر جنگ دچار مشکلات تنفسی کوتاه مدت شده اند، مورد استفاده قرار میگیرد. این دستگاه با سیستم هوشمندی که دارد، تغییرات فشار هوایی را حس میکند و در شرایطی که تنفس بیمار غیر ارادی باشد به صورت اتوماتیک عملکرد خود را با بیمار کنترل و هماهنگ میکند. به طور کلی این نوع ونتیلاتور به دو دسته کلی زیر تقسیم میشود که هر دو دستگاه عملکردی کاملا مشابه با یک دیگر دارند.
• ۱- ونتیلاتور پرتابل خانگی:یکی از کاربردی ترین تجهیزات پزشکی که طی سال های اخیر استفاده از آن در منازل هم افزایش یافته، ونتیلاتور پرتابل خانگی است. این وسیله در اکثر موارد برای بیماران مبتلا به اختلالات تنفسی مزمن، و حتی اختلالات عصبی مورد استفاده قرار میگیرد. با تهیه این محصول دیگر نیاز نیست که بیمار مدت زمان طولانی در بیمارستان برای داشتن تنفس مصنوعی بستری باشد. این دستگاه نیز قادر به کنترل و تنظیم فشار تنفسی، مودهای متنوتع تنفسی نیز هست.

 

• ۲- ونتیلاتور پرتابل بیمارستانی:در برخی موارد ضروری از جمله زمان جابه جایی بیماران در بیمارستان برای بخش های مختلف مانند زمان عکس برداری یا جراحی، ممکن است مشکلات مختلفی مانند ایست قلبی- تنفسی رخ دهد و جان بیمار به خطر افتد. در چنین شرایطی با استفاده از متصل کردن دستگاه ونتیلاتور پرتابل بیمارستانی از بروز حوادث ناگوار برای جان بیماران جلوگیری میشود.

 

 انواع دستگاه ونتیلاتور پرتابل بیمارستانی

• دستگاه ونتیلاتور ICU  :

یکی از ضروری ترین تجهیزات هر بیمارستان، تهیه دستگاه ونتیلاتور icu است. در ادامه به ضروریت خرید این دستگاه و کاربردهای مختلف آن میپردازیم. این دستگاه به دلیل عملکرد خاص و متفاوتی که با سایر دستگاه های ونتیلاتور دارد، صرفا برای بخش های ویژه بیمارستان مورد استفاده قرار میگیرد. سایر تجهیزات مربوط به icu شامل مدل های مختلفی از دستگاه EDP است. این دستگاه نیز نوعی ونتیلاتور الکتروپنوماتیک است که ورودی های آن از هوای فشرده شده و گاز اکسیژن فشار بالا تشکیل میشود. برای مشاهده و مطالعه اطلاعات لازم در مورد دستگاه های EDP و موارد کاربرد مختلف آن میتوانید از طریق سایت کاویان مدیکال دیدن کنید.

• ونتیلاتور تنفسی کرونا:

در شرایط کنونی و با توجه به افزایش ویروس کرونا، بر ضروریت تهیه دستگاه ونتیلاتور افزوده شده است. یکی از عوارض شایع این بیماری درگیر شدن ریه فرد و کاهش توانایی ریه در جذب اکسیژن و انتقال خون است. در چنین شرایطی نیز دستگاه ونتیلاتور تنفسی کرونا از طریق پوشاندن کامل بینی و دهان، و تغییر فشار هوا، بیمار را وادار به نفس کشیدن میکند. همچنین باعث میشود و کمک می کند که ریه ها دم و بازدم با کیفیت تری داشته باشند.   در ونتیلاتور فشار مثبت، برای باز شدن راه های تنفسی بیمار، فشار تنفسی مثبت به راه های تنفسی بیمار وارد میشود. این عمل از طریق وسیله ای شبیه به ماسک روی بیمار اعمال شده با ایجاد فشار لازم نیروی نسبتا زیادی را برای باز شدن قفسه سینه و شش ها ایجاد و اعمال میکند. در این مدل دستگاه، بر خلاف روش تحریک فیزیکی ریه هوای استنشاقی مورد نیاز برای تنفس بیمار با اعمال فشار بیشتری از اتمسفر به داخل دهان و بینی فرد بیمار پمپاژ میشود. پس از چند ثانیه این فشار قطع شده و بیمار زنده میماند. یکی از پر کاربردترین انواع دستگاه ونتیلاتور icu، فشار مثبت است. این مدل از دستگاه نیز انواع مختلفی دارد که عبارتند از ونتیلاتورهای زمان ثابت، ونتیلاتورهای فرکانس بالا، ونتیلاتورهای حجم ثابت، و ونتیلاتورهای فشار ثابت. این دستگاه ها در عملکرد با یک دیگر تفاوت های جزئی دارند که از هر یک از آن ها باید متناسب با شرایط و نیاز بیمار استفاده شود. اجزای دستگاه ونتیلاتور شامل بخش های زیر است و برای جفظ سلامت آن باید نکات زیر را رعایت کرد. بدنه / اسکلت دستگاه ونتیلاتور: قسمت بدنه دستگاه را از نظر پاکیزگی و شرایط فیزیکی عمومی مورد بررسی قرار دهید. مطمئن شوید که روکش های پلاستیکی بی عیب هستند.

وضعیت نصب و نگهدارنده ها: ایمنی بدنه تمامی اجزاء یا مانیتورهایی که دستگاه به آنها اتصال دارد (مانند منبع گاز اکسیژن ، مرطوب کننده) را چک کنید.

دو شاخه برق: دو شاخه برق دستگاه را جهت آسیب دیدگی چک کنید. قسمت دوشاخه را تکان دهید تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل کنید و اگر صدایی که نشان دهنده شُل بودن پیچ ها  است شنیده شد ، حتماً آن را بررسی کنید.

سیم برق ونتیلاتور: سیم را برای نشانه ای از آسیب دیدگی بازرسی کنید. اگر آسیب دیده است ، تمام سیم را تعویض کنید و اگر قسمت آسیب دیده نزدیک به یکی از دو انتهای سیم بود ، فقط قسمت آسیب دیده را تعویض کنید (ببُرید). در این صورت به وضعیت فاز و نول هنگام اتصال به دو شاخه برق دقت نمایید. سیم های شارژر باتری را نیز چک کنید. همچنین در ونتیلاتورهای پرتابل وضعیت سیم های شارژ باتری را چک کنید.

نگهدارنده کششی سیم برق: هر دو قسمت پلاستیکی انتهایی سیم برق را چک کنید و مطمئن شوید که سیم را به طرز خوب و ایمنی نگه داشته اند.

فیوزها و قطع کننده های مدار: اگر دستگاه دارای سوییچ قطع کننده مدار است ، چک کنید که سوییچ آزادانه حرکت م کند. اگر که از دستگاه توسط یک فیوز خارجی محافظت میشود ، چک کنید که نوع و مشخصات الکترونیکی آن از همان نوعی است که روی بدنه مشخص شده است

کابل های ونتیلاتور: شرایط عمومی کابل ها و دو انتهای آنها را بررسی کنید. کابل ها را جهت وجود شکاف و بریدگی در قسمت عایق بندی آنها آزمایش کنید.

اتصالات / بست ها: تمامی اتصالات و بست های گاز را چک کنید. تمام بست های گاز باید محکم باشند و اصلا نشتی ندهند. باید اتصال تمامی متصل کننده های کلیدی (مانند اتصالات گاز) درست باشند و تمامی پین ها سر جای خود و به طرز ایمنی نصب شده باشند.

فیلترهای ونتیلاتور: تمامی فیلترهای گازی را بررسی کنید. بررسی کنید که جایی نشانه ای از زنگ زدگی که دلالت بر وجود مایع یا گاز و یا جسم خارجی که باعث آلودگی منبع گاز شود ، وجود نداشته باشد.

سوییچ ها وکنترل ها: قبل از تغییر هر کدام از کنترل ها و سوییچ ها ، شرایط آنها را چک کنید. اگر عملکرد هر کدام از آنها غیر معمول به نظر رسید (محدوده آلارم ها در پایان هر رِنج) امکان استفاده نامناسب کلینیکی را که منجر به نقص ابتدایی دستگاه می شود ، حتماً مدنظر قرار دهید.

چرخ ها و ترمزها ونتیلاتور: اگر ونتیلاتور روی چرخ هایی قرار دارد ، شرایط آنها را چک کنید. اگر رشته هایی از پنبه یا نخ یا کهنه اطراف چرخ ها را فرا گرفته است ، آنها را جدا کنید و در مورد خوب چرخیدن آنها مطمئن شوید. از عملکرد ترمزها و قفل چرخ ها (اگر که در دستگاه موجود است) اطمینان حاصل کنید.

مکانیسم رفع فشار: در صورت امکان ، مکانیسم رفع فشار ونتیلاتور را بررسی کنید ، به این گونه که مدار تنفسی را مسدود کنید و پیک فشار را روی نشانگرهای فشار بخوانید. مطمئن شوید که فشار فوق از مشخصات سازنده بالاتر نمیرود.

فن و کمپرسور ونتیلاتور: شرایط فیزیکی و نحوه عملکرد این دو قسمت را حتماً چک کنید. عملکرد خودکار دستگاه کمپرسور را هنگامی که فشار منبع گاز پایین تر از فشار مورد نیاز باشد ، آزمایش کنید. فن و فیلترهای کمپرسور را تمیز کنید و در صورت نیاز ، روغن کاری و تعویض کنید. البته به ملاحظات سازنده دستگاه توجه کنید.

باتری و شارژر ونتیلاتور: در صورت امکان ، شرایط  فیزیکی و اتصالات باتری ها را بازرسی کنید. عملکرد آلارم هایی را که هنگام قطع برق با باتری کار می کنند ، چک کنید. ونتیلاتور را از برق بکشید تا ونتیلاتور با باتری کار کند شارژ شدن باتری و مدت زمانی که شارژ را نگه می دارد ، چک کنید. شرایط باتری را به وسیله فعال کردن آزمایش باتری یا با اندازه گیری ولتاژ خروجی بررسی کنید. سطح مایع را نیز بررسی کنید. زمانی را که لازم است باتری دیگری جایگزین شود با زدن یک برچسب که نشان دهنده زمان انجام این کار است ، مشخص کنید.

نمایشگرهای ونتیلاتور: عملکرد تمام چراغ ها ، نشانگرها ، اندازه گیرها ، گیج ها و نمایشگرهای چشمی روی ونتیلاتور و شارژ را تأیید کنید. از عملکرد تمام بخش های نمایشگر های دیجیتال مطمئن شوید.

سیگنال های صوتی: سیگنال های صوتی را که از ونتیلاتور در هنگام کار کردن فعال می شوند ، چک کنید و مطمئن شوید که صدای آنها به طور مناسب باشد. اگر آلارم شنیداری قطع شده باشد و یا صدای آنها کم باشد ، به مسئول بخش یا پرستار در مورد اهمیت نگهداشتن صدای آلارم ها در سطح مناسب هشدار دهید.

کمپرسور: بر اساس توصیه های کارخانه آن را آزمایش کنید.

سیلندرهای گاز ، نشان دهنده های عقربه ای ، رگولاتورها: تحقیق کنید که این اجزاء آماده هستند ، به درستی نصب شده اند ، در شرایط خوبی هستند و منبع گاز به اندازه مناسب وجود دارد.

برچسب های ونتیلاتور: چک کنید که تمام پلاکاردها و برچسب ها و کارت های دستور العمل ها خوانا باشد.

سیلندرهای گاز ، نشان دهنده های عقربه ای ، رگولاتورها: تحقیق کنید که این اجزاء آماده هستند ، به درستی نصب شده اند ، در شرایط خوبی هستند و منبع گاز به اندازه مناسب وجود دارد.

تجهیزات جانبی ونتیلاتور:

آماده بودن و شرایط لوازم جانبی و کمکی را چک کنید. تحقیق کنید که مدار تنفسی و فیلترها هماهنگ با پیشنهادات و دستورالعمل های کارخانه سازنده است. به دنبال وجود نشتی در مدار تنفسی باشید و مطمئن شوید که آداپتورها ، ثابت کننده ها و اجزاء (مثلا دریچه های دم ، PEEP و Yشکل و تله آب و نبولایزرها) به خوبی و به درستی عمل میکنند.  

آزمون های کمی از نوع ایمنی الکتریکی ونتیلاتور

این آزمون ها به صورت عمومی شامل موارد زیر است: ۱- اندازه گیری مقاومت زمین حفاظتی ۲- جریان نشتی زمین ۳- جریان نشتی بدنه ۴- جریان نشتی بیمار ۵- جریان نشتی کمکی بیمار