انجام عمل جراحی بدون استفاده از ابزار جراحی تقریباً ناممکن است. جراح در هنگام جراحی باید بافت‌ها را برش دهد، بدوزد، وسایلی را داخل بدن بکارد و یا اینکه اندامی را پس از برش دادن از بدن خارج کند. وسایل جراحی ممکن است کوچک یا بزرگ، کوتاه یا بلند، راست یا خمیده، تیز و یا کُند باشند. کلیه وسایل جراحی را میتوان بر حسب کاربردشان طبقه‌بندی کرد.

طبقه بندی وسایل جراحی

طبقه بندی اول: وسایل بریدن و جدا کردن شامل:

* چاقوهای جراحی:

از تیغه‌ها با اشکال و زوایای متفاوت جهت انجام جراحی‌های مختلف تشکیل شده است که این تیغه‌ها بر روی دسته‌های مخصوص خود سوار میشوند.

تیغ‌های بیستوری در مدل‌ها و سایزهای مختلف

* قیچی های جراحی:

تیغه‌های قیچی ممکن است صاف، زاویه‌دار، خمیده، نوک تیز و یا کُند باشند. دسته قیچی ممکن است بلند یا کوتاه باشد. قیچی‌ها برای بریدن و جدا کردن بافت‌های بدن، بریدن نخ‌های بخیه و یا بریدن پانسمان استفاده میشوند.

* ابزار های برش استخوان و برداشتن توده ها:

بسیاری از این وسایل دارای تیغه‌های مناسب جهت بریدن استخوان و غضروف میباشند. این ابزارها شامل: قلم، تیغه برش استخوان، مته و سوهان‌های درشت و ریز میباشد.

طبقه بندی دوم : وسایل نگهدارنده شامل:

* پنس‌ها:

از پنس‌ها جهت گرفتن، نگه داشتن و بلند کردن بافت‌های نرم و رگ‌های خونی استفاده میشود. پنس‌ها دارای تنوع زیادی هستند که هر کدام از آن‌ها برای انجام کاری ساخته شده‌اند و شامل: پنس صاف، پنس دندانه‌دار، پنس آلیس، پنس ببکاک، پنس سنگی، پنس تناکولوم، کلامپ‌ها، پنس نگه‌دارنده استخوان، پنس هموستات (یا رگ‌گیر جهت بستن رگ‌های خونی) و پنس فشاری است.

*رتراکتورها:

در هنگام جراحی بافت‌های نرم، ماهیچه‌ها و دیگر قسمت‌های بدن باید به یک طرف کشیده شوند تا موضع جراحی به طور کامل نمایان شود. این کار توسط رتراکتورها انجام میشود و شامل: رتراکتور دستی، رتراکتور انعطاف‌پذیر، هوک، رتراکتور خودکار است.

طبقه بندی سوم : وسایل بخیه زدن

سوزن‌گیر:

از سوزن‌گیر جهت محکم نگهداشتن سوزن‌های جراحی استفاده میشود. سوزن‌گیرها میتوانند بدون آنکه آسیبی به سوزن و یا نخ وارد کنند، آن‌ها را محکم نگه دارند و شامل: سوزن‌گیر با آرواره‌هایی از جنس کربید تنگستن، سوزن‌گیر شیاردار، سوزن‌گیر بدون شیار است.

طبقه بندی چهارم : وسایل معاینه شامل:

*اسپوکلوم:

تیغه‌های متحرک اسپوکلوم در مواقع لزوم باز شده و میتوانند مسیرهایی مثل واژن و رکتوم را باز نگه دارند. همچنین بعضی از اسپوکلوم‌ها می‌توانند حفره‌هایی مثل حفره بینی را باز نگه دارند.

 چند نمونه اسپکولوم

* آندوسکوپ:

جهت معاینه درون بدن استفاده میشوند که از طریق یکی از راه‌های ورودی طبیعی (دهان، بینی، مقعد و …) وارد بدن بیمار میشوند.

آندوسکوپ معده

طبقه بندی پنجم : وسایل اندازه گیری شامل:

• از خط‌کش‌ها، مقیاس‌های عمقی و وسایل اندازه‌گیری بالینی جهت اندازه‌گیری قسمت‌های مختلف بدن بیمار استفاده میشود.
• بعضی از این وسایل برای تعیین اندازه دقیق قسمت‌های مختلف بدن جهت انجام پیوند و انتخاب پروتزهای مختلف از جمله پروتزهای مفصل به کار میروند.

Caliper