دستگاه سنگ شکن کلیه از تجهیزات پزشکی مورد استفاده برای درمان سنگ کلیه به روش غیرتهاحمی است. این دستگاه با استفاده از امواج شوک خارجی یا لیتوتریپسی عمل میکند و در حوزه تخصص اورولوژی بسیار پرکاربرد است.
سنگ کلیه از بیماری های رایج در دنیاست که حدود ۲۰ درصد از مردم در کشور ما به آن مبتلا میشوند. سنگ کلیه با درد شدیدی همراه است و درمان آن دشوار میباشد.
استفاده از دستگاه سنگ شکن نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ و به عنوان یک روش غیر تهاجمی برای دفع سنگ کلیه مرسوم شد. این روش بسیار مورد استقبال قرار گرفت. زیرا از اتلاف زمان و هزینه برای دفع سنگ کلیه کم میکند و رو درمانی مناسب تری برای درمان این بیماری است.
سنگ شکنی به دو طریق برون اندامی و درون اندامی قابل انجام است که شیوه سنگ شکنی برون اندامی گزینه ارجح در موارد سنگ کلیه و حالب فوقانی و سنگ شکنی درون اندامی روش مناسب تر برای سنگ های حالب میانی و تحتانی است.
در سنگ شکن برون اندامی، منبعی در خارج از بدن تولید امواج شوک کرده و این امواج به داخل بدن منتقل میشوند. این امواج نسبتا ضعیف و بی آزار بوده و پس از متمرکز شدن در نقطه ی هدف، به قدرت کافی جهت شکستن سنگ میرسند.
و همچنین پزشک را قادر میسازد تا سنگهای کلیه، حالب و مثانه را در اکثر موارد تحت درمان قرار دهد.
عمل سنگ شکنی کلیه با دستگاه یک عمل سرپایی است و نیاز به بستری و بیهوشی عمومی ندارد و نسبت به عمل جراحی آسانتر، کم هزینه تر، کم عارضه تر و بهتر است. امروزه فقط درصد کمی از سنگ ها ی سیستم ادراری که خیلی بزرگ بوده (شاخ گوزنی) و یا متعدد باشند به کمک عمل جراحی درمان میشوند.
با توجه به عوارض اندک و سهولت عمل سنگ شکنی کلیه در همه گروههای سنی از قبیل شیرخواران و اطفال و افراد مسن قابل انجام است. پس از انجام عمل سنگ شکنی بیماران میتوانند از روز بعد فعالیتهای روزمره خود را از سر گیرند.
مزایای استفاده از سنگ شکن برون اندامی
- کاهش نیاز به بیهوشی و بستری در بیمارستان
- درصد خوب پاسخ دهی بیماران، به سنگ شکن برون اندامی
چه مواقعی از سنگ شکن برون اندامی استفاده میشود؟
معمولا سنگ های بزرگتر از هشت تا ده میلیمتر (١ سانتیمتر) که در کلیه یا نیمه فوقانی حالب وجود داشته باشند.
سنگ های کوچکتر که پس از درمان دارویی، باقی مانده اند.
سنگ هایی که دچار عوارض شده اند. (درد مقاوم به درمان دارویی، انسداد حالب و…)
چه مواقعی از سنگ شکن برون اندامی استفاده نمیشود؟
در افرادی که دچار هیدرونفروز (تورم) شدید کلیه شده اند و یا انسداد حالب بعد از سنگ (انسداد در قسمت پایین تر از محل سنگ) دارند، سنگ شکن برون اندامی انجام نمیشود، چرا که به دلیل وجود انسداد در سیستم ادراری، تخلیه خرده سنگ ها پس از شکسته شدن امکانپذیر نیست.
در موارد فوق ابتدا از طریق سنگ شکن درون اندامی (TUL)، نسبت به رفع انسداد اقدام کرده، سپس سنگ شکن برون اندامی انجام میشود.
سنگ شکنی درون اندامی (TUL ) چیست؟
سنگ شکنی درون اندامی یا TUL شیوه ای موثر برای خرد کردن سنگهایی است که درون لوله حالب گیر کرده اند. این شیوه که عمدتا برای خرد کردن سنگهای حالب تحتانی و میانی استفاده میشود با موفقیت حدود 75 تا 95 درصد همراه میباشد.
در چه مواردی سنگ لوله حالب نیاز به مداخله جراحی دارد؟
لوله حالب لوله ای عضلانی است که رابط بین کلیه و مثانه است. سنگ کلیه پس از انکه ساخته میشود وقتی در هنگام دفع ، وارد لوله حالب میشود معمولا بعلت انسدادی که در مسیر عبور ادرار ایجاد میکند ، باعث ایجاد دردکولیکی بسیار شدیدی میشود. علاوه بر این وقتی سنگ به انتهای لوله حالب و مثانه نزدیک میشود احساس تکرار ادرار، سوزش ادرار شدید و همچنین خون ادراری رخ میدهد . گاهی ممکن است متعاقب انسداد ناشی از سنگ ، عفونت ادراری و تب ولرز بروز کند.
معمولا سنگهایی که وارد لوله حالب میشوند در صورتیکه کوچکتر از 4 میلیمتر باشند به احتمال 90 درصد و سنگهای بین 4 تا 6 میلیمتر به احتمال 60 درصد بصورت خودبخود دفع میشوند.در اینگونه موارد میتوان با دادن مسکن و داروهای منبسط کننده انتهای لوله حالب و توصیه به مصرف مایعات فراوان و ورزش هایی مثل طناب زدن به تسهیل عبور و خروج سنگ حالب کمک کرد.
در صورتیکه این سنگ ها علی رغم تمهیدات فوق و طی زمان 2 تا 4 هفته دفع نشوند نیاز به انجام دادن سنگ شکنی درون اندامی وجود دارد.علاوه براین سنگهای بزرگتر از 6 میل با توجه به احتمال پایین دفع خودبخودی نیز نیاز به سنگ شکنی دارند.
سنگ شکنی به دو طریق برون اندامی و درون اندامی قابل انجام است که شیوه سنگ شکنی برون اندامی گزینه ارجح در موارد سنگ کلیه و حالب فوقانی و سنگ شکنی درون اندامی روش مناسب تر برای سنگ های حالب میانی و تحتانی است.
برای انجام سنگ شکنی درون اندامی ابتدا بی حسی نخاعی انجام میشود. سپس پزشک متخصص ارولوژی یک یورتروسکوپ را که به شکل یک لوله باریک و دراز است را از راه مجرای ادرار وارد مثانه کرده و سپس از راه سوراخ حالب وارد لوله حالب میکند.
پس از رویت سنگ در لوله حالب ، ابزار بسیار باریکی از راه یورترسکوپ وارد و با لیزر یا پنوماتیک سنگ را خرد و سپس تکه های سنگ خرد شده با ابزار خارج میشوند.
در بعضی موارد برای تسهیل عبور سنگ های خرد شده و یا در صورت تنگی در محل سنگ یک عدد سوند باریک داخل حالب گذاشته میشود وسپس 2 تا 4 هفته بعد ٍسوند به صوت سرپایی خارج میشود.
