تجهیزات استریل پزشکی: استریل تجهیزات و ملزومات پزشکی به روش های زیر انجام میشود: الف) استریلیزاسیون حرارتی که شامل:

• اتوکلاو (توسط فشار بخار آب)
• فور یا آون (حرارت خشک)

ب) استریلیزاسیون سرد که شامل:

• گاز اتیلن اکساید
• فرمالید
• اشعه گاما
• گاز پلاسما

دستگاه فور یا آون، به منظور استریل کردن تجهیزات پزشکی مختلف مورد استفاده قرار میگیرد و میکروارگانیسم ها را تا حدی از بین میبرد. این دستگاه دارای حرارت خشک است و برای تجهیزاتی که در مجاورت رطوبتف احتمال زنگ زدگی دارند، استفاده میشود. علاوه بر این، لوازمی که لبه های تیز دارند، مانند تیغ های جراحی، باید در حرارت خشک ضد عفونی شوند تا کند نشوند. دستگاه فور در آزمایشگاه ها و محیط های درمانی مانند دندان پزشکی کاربرد دارد. این دستگاه دما را بین ۳۰ تا ۳۵۰ درجه تغییر می دهد که بسته به نوع تجهیزات، زمان و دمای قرار گرفتن در دستگاه تعیین می شود. این دستگاه تمام میکروارگانیزم ها را از بین نمی برد و بسیاری از تجهیزات برای استریل کامل باید در اتوکلاو قرار داده شوند.

کاربرد های دستگاه فور تجهیزات مختلف مانند ظروف شیشه ای،ظروف فلزی،لوله های آزمایشگاهی،پنس، قیچی، تیغ جراحی و همچنین نوک قلم کوتر (الکترود هادر دستگاه فور ضدعفونی میشوند. علاوه بر این برای موارد زیر نیز از این دستگاه استفاده میگردد:

1. خشک کردن نمونه های آزمایشگاهی
2. گرم کردن محیط کشت بدون کاهش رطوبت آن
3. گرم و خشک کردن هم زمان نمونه هایی که دچار تغییرات شیمیایی می شوند و کاربرد درمانی دارند.

قسمت های مختلف دستگاه فور .  محفظه داخلی که از جنس فولاد ضد زنگ است و در برابر حرارت مقاومت میکند. . المنت های گرم کننده که حرارت مورد نیاز را تامین می کنند. این المنت ها در دیواره خارجی دستگاه قرار دارند و فلزی هستند. اما بر روی آن ها پوشش سرامیکی داده میشود تا نسوز باشند. . عایق های حرارتی:  این عایق ها بسیار مهم هستند و از جنس پشم شیشه بوده و بین دو جداره محفظه دستگاه قرار داده می شوند. عایق از هدر رفتن انرژی جلوگیری میکند. . فن دستگاه: این قسمت هوای داغ را در دستگاه میگرداند تا تمام نقاط به صورت یکنواخت گرم شوند. . تایمر یا زمان سنج. . سیستم حفاظتی دستگاه که مانند فیوز بوده و در شرایط اضطراری جریان الکتریکی را قطع میکند تا به دستگاه آسیب وارد نشود.

انواع دستگاه فور دستگاه فور بر اساس ظرفیت دارای انواع زیر است:

• ۵۵ لیتری
• ۴۰ لیتری
• ۲۷ لیتری

  هم چنین بر اساس ساختار و نوع کاربرد به مدل های زیر تقسیم میشوند: 1- فور ساده: این نوع فور کاربرد آسانی دارد و دقت دمایی آن حدود ۱۰ درجه است. این دستگاه فاقد ترمومتر، دریچه تخلیه بهار و نشانگر دمای داخل دستگاه است و کالیبره نمیشود. این فور برای استریل کردن تجهیزات فلزی اتاق جراحی و مطب دندانپزشکی استفاده میشود.

2- فور دیجیتال: این دستگاه دارای ترمومتر و دریچه تخلیه بخار است و در بعضی دماها کالیبره میشود. دقت دمایی آن ۵ درجه است و دما را تا ۲۵۰ درجه بالا میبرد.

3- فور هوشمند: آون هوشمند دارای تایمر، دریچه تخلیه بخار، ترموستات و ترمومتر بوده و سیستم هشدار و کالیبراسیون آن اتوماتیک است. هم چنین دما را تا ۲۰۰ درجه بالا می برد و دقت دمایی ۲ درجه دارد.

4- فور هوشمند فن دار: این فور مانند مدل قبلی بوده و فن نیز دارد و دقت دمایی آن ۱ درجه است.

5- آون دمای بالا: این آون مناسب آزمایشگاه های تخصصی فیزیک است و حداکثر دمای آن ۶۰۰ یا ۷۰۰ درجه سانتی گراد است.

6- آون خلا یا وکیوم: فور وکیوم برای استریل کردن تجهیزاتی استفاده میشود که حساس به اکسیژن هستند و در آزمایش های فلزات و ذوب آن ها استفاده میشود.

نکات مهم در استفاده از دستگاه فور

در ابتدا توجه شود تجهیزاتی که به منظور استریل در دستگاه آون قرار داده میشوند، قابل سوختن نباشند. برای این نوع تجهیزات، استفاده از اتوکلاو پیشنهاد میشود اما در صورت عدم دسترسی به اتوکلاو، برای استریل تجهیزات قابل سوختن در دستگاه آون هوای داغ، دمای آن، بیشتر از 120 درجه سانتی گراد نشود.

از قرار دادن وسایل اشتعال زا در نزدیکی دستگاه فور پرهیز شود، همچنین لازم است از گذاشتن محلول های اسیدی در آون و ریختن مایعات در کف آن، پرهیز شود.

در حین استفاده از آون یا گرم خانه، تجهیزات حفاظتی همچون دستکش عایق، انبر جهت قرار دادن و برداشتن تجهیزات در داخل فور و عینک محافظ چشم استفاده شود و از باز گذاشتن درب دستگاه به منظور خشک شدن آن، خودداری شود.

مزایای دستگاه فور

• آون ها در پروسه استریل تجهیزات از مواد سمی استفاده نکرده، آسیبی به محیط زیست وارد نمیکنند و اصطلاحا با محیط زیست سازگار هستند.
• هزینه نصب و راه اندازی سیستم استریل با گرمای خشک، نسبت به سایر دستگاه های استریل مانند اتوکلاو، کمتر است و مقرون به صرفه هستند.
• سیستم گرمای خشک آون، به قفسه های پلاستیکی صدمه وارد نمیکند و مدت طولانی تری قابل استفاده هستند.
• وسایل میتوانند به صورت فشرده در دستگاه فور قرار بگیرند، از این رو تعداد قفسه ها افزایش می یابد و در هر بار استریلیزاسیون، تجهیزات بیشتری استریل میشوند که در روند سرعت استریل هم موثر میباشد.

دما و زمان موردنیاز برای استریل تجهیزات در دستگاه فور

تجهیزات مختلف دارای تحمل دمایی یکسانی نیستند و برای استریل در دستگاه آون، به دما و زمان متفاوتی نیاز دارند. دما و زمان های متداول موردنیاز به منظور استریل وسایل در فور، بر اساس استاندارد جهانی در جدول ذکر شده است.